Zingeving is hot. Zingeving in de zorg is nog hotter. Maar zingevende zorg in de laatste levensfase is het hotst. Waar hebben we het dan precies over? Als je de term zingeving in een straatinterview laat vallen, kijken mensen je glazig aan. Misschien kijken ze ook wel onwillekeurig even naar boven. Zingeving heeft voor veel mensen een wat zweverige bijklank, iets van het hogere of zo.
In ons onderzoek Een Betekenisvol Leven zoeken en testen we middelen die zorgverleners kunnen helpen bij het herkennen van zingevingsthema’s en signalen daarvan in hun begeleiding van cliënten en bewoners. Hoe dat bijvoorbeeld kan gaan vertelt Riëtte, verzorgende in verpleeghuis Van Neynsel, één van de deelnemende zorginstellingen in Een Betekenisvol Leven.
“Een van onze bewoners is een mevrouw van 91. Zij wil, ondanks haar lichamelijke beperkingen, zo lang mogelijk zelf blijven doen wat ze nog kan. Ze zit in een rolstoel, ze kan eigenlijk niet lopen, haar knieën knikken terug naar achteren, ze hangt over haar rollator maar toch loopt ze elke dag om te oefenen, om vast te houden wat ze nog wél kan. We maken daar samen grapjes over, dan zeg ik bijvoorbeeld: uw geest is pas 50, maar uw lichaam al 91, en dan lachen we samen. Op haar kleine kamer staan spullen die sommige van mijn collega’s overbodig vinden, zoals een kleine strijkplank en pannetjes om een enkele keer zelf te koken. Dat hoeft u toch niet zelf te doen, zeggen die collega’s dan. Maar ja, accepteren van wat niet kan is voor haar heel moeilijk, omdat ze met haar jonge geest nog zoveel wil.”
“Ik bewonder haar om haar manier van leven, en om wat ze allemaal nog wil. Waarbij ik dan ook wel de grenzen aangeef van wat wel en niet kan. We praten veel tijdens de zorgmomenten. Soms loop ik ook na mijn werk nog wel eens even bij haar binnen. Ze wil haar verhalen over wat ze vroeger zo graag deed met mij delen. Zo heb ik haar als persoon ook steeds beter leren kennen en begrijpen, dus ook wat voor haar belangrijk is in haar laatste stukje leven.”
“Op een dag zei ze ineens: ‘Waarom ik ben zoals ik nu ben, dat heeft, denk ik, te maken met vroeger. Hoe mijn ouders mij uit bezorgdheid héél beschermd hebben opgevoed.’ Natuurlijk probeer ik dan op een goede manier door te vragen. Ze vertelt dat ze een kwetsbaar astma-kind was. Ze mocht maar weinig, en kreeg steeds te horen: ‘Nee, dit kan niet, en dat mag niet.’ Ze werd dus in heel veel ingeperkt en tegengehouden. En nu kan ze over zichzelf zeggen: daarom wil ik nu nog zoveel mogelijk zélf doen.”
“Zo doet ze nu bijvoorbeeld zelf haar strijk, nadat een vriendin haar was heeft gedaan. We hebben afgesproken dat ze op haar kamer een strijkplank mag hebben om zelf te strijken. Zolang als dat gaat, en de veiligheid gewaarborgd is. Ik heb haar de laatste tijd echt op zien bloeien. Dat komt ook doordat ze die paar dingen op haar kamer kan doen die ze zo graag wil.”
Zingevende zorg: zo concreet en tastbaar als een strijkplank.
Zie ook https://betekenisvolleven.nl voor informatie over de studie.