Op 15 december 2021 werd de ‘Dag van de dood’ georganiseerd. Op deze dag volgen studenten van de minor GGZ-agoog (Sociale Studies in Breda) verschillende gastlessen die over de dood gaan. Mijn gastles ging over ‘Mythen, riten en symbolen rondom de dood’. Dit roept vaak een zweverig beeld en dus weerstand op. Daarom sta ik in het begin van de les stil bij twee soorten brillen die je op kunt zetten. Met de ene bril probeer je een situatie te verklaren en met de andere bril wil je de situatie verstaan. Anders gezegd: met de eerste bril kijk je vanuit feiten en ratio naar bijvoorbeeld een uitvaart. En met de tweede bril zoek je naar betekenis en zingeving als je van iemand afscheid neemt. De introductie van deze twee brillen heeft als positief effect dat studenten makkelijk in gesprek gaan over iets dat in eerste instantie zweverig lijkt. Dit levert een open en aangename sfeer op waarin ervaringen en meningen met elkaar worden gedeeld.
Een van de leuke dingen van het werken met studenten is dat ze op een onbevangen manier vragen stellen. Zo ook de vraag waarom het in sommige culturen gebruikelijk is om te gillen en schreeuwen bij een uitvaart. Daar kon ik geen duidelijk antwoord op geven. Daarom gingen we daarover met elkaar in gesprek. Tijdens deze gezamenlijke zoektocht werden niet alleen beelden uit de media aangehaald. Er was ook ruimte voor persoonlijke ervaringen vanuit diverse culturele achtergronden. Omdat we allemaal de bril van het verstaan hadden opgezet, zochten we naar de betekenis en zingeving van dit gedrag. Het vinden van een eenduidige verklaring (!) was niet ons doel. Ik vraag me af wat dit gesprek zou hebben opgeleverd als we de bril van het verklaren hadden gebruikt.
In het verlengde daarvan was ik aangenaam verrast door de volgende reactie van een van de studenten: “Ik ga wat vaker met cliënten en naasten praten over zingeving en minder rationeel. Zo kom je sneller tot levensvragen en tot de kern”. Deze student heeft de zin van deze gastles goed verstaan!