Koude thee

Tijdens mijn bezoek aan ouderen staat menig beker met thee koud te worden. Een gesprek duurt soms 2 uur, maar vaker 3 uur of langer. Het zijn ontzettend boeiende ontmoetingen bij ouderen thuis aan de eettafel. In het kader van mijn onderzoek bezocht ik de afgelopen maanden namelijk ouderen die (bijna) de laatste zijn van een gedeeld verleden. Bij deze mensen in de laatste fase van hun leven, kunnen de herinneringen van vroeger niet meer gedeeld worden met de mensen van toen. De behoefte om die verhalen te vertellen blijft bestaan en nu is het aan mij de eer om daar naar te mogen luisteren. Al vrij snel bij aanvang van mijn bezoek wordt het levensverhaal op tafel gelegd. Af en toe is er een traan, een moment van stilte of een raken onze handen elkaar even aan omdat woorden te kort schieten. Met deze open interviews hoop ik te achterhalen wat het voor deze mensen betekent om de laatste te zijn van een gedeeld verleden. Dit wil ik vervolgens vertalen naar aankomende beroepskrachten, vrijwilligers en stagiaires die met deze mensen gaan werken of voor familieleden, mantelzorgers of andere betrokkenen. Hoe kunnen zij van betekenis zijn voor ouderen die de laatste zijn?

Ondertussen heb ik geleerd dat ik eerst alle ruimte moet geven aan het hele levensverhaal. Daar zit een soort structuur in die niet graag verstoord wil worden. Dit geeft ons de kans om elkaar iets beter te leren kennen en na een poosje verschijnen de kostbaarheden op tafel. Met de grootst mogelijk zorg komt een afscheidsbrief van vader tevoorschijn. Of het oude maar goed onderhouden fotoboek van de reis met de boot naar Nederlands-Indië wordt van de werkkamer gehaald. Zo stond ik ook een keer op een wankel krukje om van de bovenste plank een beeld te pakken dat aansluit bij het verhaal. Deze kostbaarheden illustreren de knooppunten in iemands leven en het is een vorm van zingeving om dit met iemand te delen. Zelfs met iemand zoals ik die maar 1 keer op bezoek komt. De tijd en aandacht die ik geef in combinatie met de vragen die ik aan hen stel, zorgen voor een klein stukje erkenning en ‘gezien’ worden bij de ander. Deze twee begrippen worden nog eens extra versterkt als duidelijk is dat de volgende generatie beroepskrachten van deze ontmoetingen kan leren. Doorgeven en delen zijn behoeften aan zingeving. Het gedeelde verleden weer een keer met iemand delen geeft daar vorm aan.